Planborden voor kinderen met een rugzakje
Over het gebruik van een planbord door kinderen met autisme (spectrum stoornis), ADHD, hoogbegaafdheid en kinderen die hoogsensitief. En voor alle kinderen met een ander soort rugzakje...
Uit het blog van Chiel Voerman (klik hier voor het complete blog)
"Zodra het over autisme, hoogbegaafdheid, ADHD of een andere prikkelgevoelige stoornis gaat, hoor je al snel dat er dus structuur nodig is. Helaas wordt die structuur vaak gebruikt voor het gemak van ouders of om gedrag te stroomlijnen. Soms is het goed om structuur op die manier te gebruiken, bijvoorbeeld als het ouders tijdelijk niet lukt om veiligheid te bieden zonder die hulpmiddelen.
Veiligheid, het toverwoord is al gevallen. Het doel van structuur is een gevoel van veiligheid bij de mensen om wie het gaat. Reinheid en regelmaat is voor ieder kind en voor ieder persoon goed. Maar voor mensen met autisme of een andere prikkelgevoeligheid nog veel meer. En veiligheid kan eigenlijk alleen gegeven worden door mensen. Veiligheid is namelijk een beleving die te maken heeft met ons denken, voelen en doen.
Onveiligheid en chaos
Als je last hebt van veel chaos in je hoofd is het leven gewoon lastig. Hoe jonger je bent hoe lastiger het is om zelf preventieve maatregelen te nemen tegen die chaos. Alle kinderen hebben behoefte aan duidelijkheid. Hoe minder vragen er zijn, hoe veiliger ze zich voelen. De duidelijkheid is dus in mijn ogen een middel om het doel ‘veiligheid’ te bereiken. Duidelijkheid bieden is eigenlijk niet het aanbrengen van structuur en regels maar het wegnemen van vragen*. En hiermee voorkom je negatieve emoties en bevorder je de positieve. En positieve emoties hebben we nodig om te kunnen groeien en ontwikkelen.
*hierbij moet je niet alles weg structureren. Er mogen best wat vragen overblijven. Ieder kind kan op een ander niveau en intensiteit omgaan met vragen, dus ook de duidelijkheid kan verschillend aangeboden worden.
Emotieregulering en overzicht met pictogrammen
Als het overzicht niet in de mens zit zullen we het van buitenaf moeten aanbrengen. Er is niets veiliger dan dat een kind ervaart dat ouders weten wat er op een dag of in een week gaat gebeuren. En het is nog fijner om te ervaren dat ouders soms ook vraagtekens hebben maar desondanks goed blijven functioneren.
Wij gebruiken al een poosje de magneetplaatjes van Olifantastisch. Vanaf het schoolplein leven we al een poosje mee met de ontwikkeling van deze leuke webshop van Vanessa. Ze heeft echt een innerlijke drive om rust te brengen in de gezinnen waar het nodig is. Daarom wil ze haar prijzen ook zo laag mogelijk houden. Ze zit bovenop de productie van de plaatjes en de magneetborden zodat er ook precies uitkomt wat ze in haar hoofd heeft.
Emotieregulering
Voor prikkelgevoelige kinderen (en volwassenen) is het fijn om aan het einde van de ochtend of dag te kunnen vertellen hoe ze zich voelen. Reflecteren geeft iedereen rust en begrip, dus ook deze kinderen met autisme, adhd of hoogbegaafdheid. Soms is het lastig om hier woorden aan te geven. Soms is de stress ook zo hoog dat het praten niet eens meer goed lukt. Het is handig om dan toch te kunnen aangeven hoe de vlag erbij hangt. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van picto's met duimpjes omhoog of naar beneden. Of met een smiley als er wat meer genuanceerd kan worden.
Deze hulpmiddelen zou je ook op school kunnen gebruiken. Als leerkracht zou je met leerling en ouders kunnen afspreken dat de leerling het pijltje bij het rode kruisje mag zetten als hij te druk is in zijn hoofd om in de pauze buiten te spelen bijvoorbeeld. De meester of juf kan dan heel simpel zonder woorden een antwoord geven zodat de leerling weet dat de boodschap begrepen is.
Duidelijkheid
Gebeurtenissen brengen altijd emoties en prikkels met zich mee. Ook fijne gebeurtenissen zoals verjaardagen of een schoolreisje (nou ja, lang niet altijd fijn) leveren vragen op. Met magneetborden en -plaatjes kun je iedere situatie overzichtelijker maken. Tijd is bovendien een onzekere factor en vaak niet te overzien voor kleuters, peuters en mensen met autisme. Daarom is het fijn om die vragen daarover vast weg te nemen: zoveel dagen duurt het nog tot je jarig bent.
Executieve functies
Op het oog simpele activiteiten of werkzaamheden kunnen voor mensen met autisme of hoogbegaafdheid een hele klus zijn. Onderzoeken hebben aangewezen dat het automatiseren van handelingen en het organiseren van activiteiten minder ontwikkeld zijn bij mensen met autisme. Dus een simpel lijstje of stappenplan helpt dan om een activiteit tot een goed einde te brengen.
Met magneetborden en magneetplaatjes moet je niet overdrijven. Maar als het nodig is voor je kinderen kan je er wel heel ver mee gaan. Als je ervan uitgaat dat er chaos is in het hoofd van je kind en dat hij daar niets aan kan doen maar wel veel last van heeft, dan wil je daar graag orde in scheppen en voor een gevoel van veiligheid zorgen.
Overzicht en stappenplannen
De pictogrammen van Olifantastisch kun je goed gebruiken om overzicht te maken. Je kan het niet zo gek verzinnen of er is een magneetplaatje voor en anders maakt Vanessa ze op maat en voegt ze toe aan haar webshop. Uren, dagen, maanden, seizoenen, kleuren, cijfers, dieren, hobby’s, vervoersmiddelen, vanalles is er in pictogrammen te vinden.
Zo kan je heel gemakkelijk een setje magneetplaatjes kopen die gaan over school of juist over vrije tijd. Misschien hang je in de woonkamer een magneetbord die de structuur van de dag in grote lijnen aangeeft: hoe vaak naar school, gaat papa of mama naar het werk, zijn er avondactiviteiten?
Tot slot
Het doel van het planbord is veiligheid. En als mensen zich veilig voelen kunnen ze groeien en ontwikkelen en genieten van het leven!"
Chiel Voerman (klik hier voor het complete blog)
